Cùng với các biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trong nhà trường thì công tác giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là yêu cầu vô cùng quan trọng, một nội dung không thể tách rời của quá trình giáo dục, bởi nó ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách sau này của học sinh.

Năm học 2023-2024, trường Tiểu học thị trấn Yên Định, huyện Hải Hậu đã chủ động xây dựng và thực hiện giảng dạy các nội dung kỹ năng sống cho học sinh bằng nhiều cách khác nhau. Nhà trường không chỉ nghiêm túc dạy lý thuyết trong các giờ học kỹ năng sống, mà còn cho học sinh thường xuyên trải nghiệm, thực hành các kỹ năng.

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học là việc rất quan trọng, ảnh hưởng tới quá trình hình thành nhân cách của các em cho đến tuổi trưởng thành. Giáo dục kĩ năng sống phải được bắt đầu từ khi trẻ còn rất nhỏ, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học bởi vì lứa tuổi này đã hình thành những hành vi cá nhân, tính cách và nhân cách. Việc làm quen với các môn học để hình thành và xây dựng cho các em các kĩ năng sống như: Giao tiếp, thuyết trình, làm việc theo nhóm,… sẽ giúp các em tự tin, chủ động biết cách xử lí mọi tình huống trong cuộc sống và quan trọng hơn là khơi gợi những khả năng tư duy sáng tạo, biết phát huy thế mạnh của các em. Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh sẽ hình thành và tập dượt cho các em những hành vi, thói quen, kĩ năng xử lý các tình huống diễn ra trong cuộc sống.

Theo tổ chức thế giới (WHO), kỹ năng sống được định nghĩa là khả năng áp dụng các hành vi, cách ứng xử tích cực cho phép cá nhân thích nghi hiệu quả với những thách thức của cuộc sống hằng ngày. Dựa trên định nghĩa này, chúng ta có thể kết luận rằng kỹ năng sống cho học sinh tiểu học là tập hợp các kỹ năng giúp trẻ thích nghi với cuộc sống và môi trường học. Điển hình như cách ứng xử với thầy cô, bạn bè, giao tiếp, diễn đạt, kỹ năng tổ chức, chuẩn bị thức ăn, vệ sinh cá nhân,…

Kỹ năng tự phục vụ bản thân

Tự phục vụ bản thân là một trong những kỹ năng quan trọng thúc đẩy học sinh hoàn thiện mình một cách tốt nhất. Đây còn là cơ hội vàng giúp trẻ nhanh chóng khôn lớn và trưởng thành trong cuộc sống là một trong những kỹ năng sống rất cần thiết mà gia đình và nhà trường nên dạy và giáo dục con trẻ ngay từ khi còn nhỏ.

Trong mỗi tiết học, giáo viên luôn khuyến khích học sinh rèn luyện tính tự lập, rèn kĩ năng tự phục vụ bản thân bằng những công việc rất đơn giản như: Gấp chăn, xếp gối ở lớp, quần áo, đầu tóc luôn sạch sẽ gọn gang, tự sắp xếp các đồ dùng học tập ở nhà cũng như ở lớp theo thời khóa biểu, quần áo để đúng nơi quy định... Giáo viên thường tổ chức các cuộc thi nho nhỏ để khuyến khích học sinh tham gia.

Ảnh 1: Học sinh tham gia sắp xếp góc thư viện của lớp

Ảnh 2: Học sinh tham gia trải nghiệm gấp quần áo trong tiết học Hoạt động trải nghiệm.

Kỹ năng làm việc nhóm

Khi nói đến kỹ năng sống của học sinh, làm việc nhóm là điều bắt buộc. Trong mỗi giờ học, giáo viên hướng dẫn học sinh hiểu trách nhiệm của bản thân và chia sẻ ý kiến, kinh nghiệm vì lợi ích và mục tiêu cuối cùng của cả nhóm. Làm việc nhóm cũng giúp học sinh phát triển các kỹ năng xã hội và cách xây dựng, duy trì các mối quan hệ.

Ảnh 3: Học sinh cùng nhau làm việc nhóm làm bưu thiếp tặng mẹ nhân ngày 20 tháng 10

Khi làm việc theo đội nhóm mỗi học sinh sẽ biết được điểm mạnh, điểm yếu của mình là gì để cùng khắc phục hạn chế và phát huy điểm mạnh của mình để đạt được kết quả chung cao nhất. Trong khi làm việc theo nhóm, tất cả các học sinh sẽ được đưa ra ý kiến, quan điểm của mình về bài tập, dự án hay hoạt động của nhà trường đưa ra từ đó sẽ nhận biết được mình đang mạnh ở đâu, thiếu sót gì để cải thiện lại bản thân tốt hơn.

Quản lý cảm xúc

Yếu tố tình cảm đóng vai trò quan trọng trong việc tạo tiền đề cho sự phát triển của học sinh. Một trong những kỹ năng sống mà thầy cô và cha mẹ luôn mong muốn con mình sở hữu đó là giúp trẻ rèn luyện kỹ năng quản lý cảm xúc.

Cảm xúc của cá nhân là một động lực cơ bản thôi thúc con người học tập, làm việc. Cảm xúc có thể đem lại cho cá nhân những ý tưởng, những lựa chọn đầy sáng tạo. Cảm xúc có tính hai mặt, một mặt cảm xúc là động lực thúc đẩy cá nhân hoạt đông học tập, làm việc có hiệu quả. Mặt khác nếu không được quản lí và định hướng đúng đắn cảm xúc sẽ làm lệch hướng, thậm chí phá hủy nhận thức và hành động của cá nhân, dẫn đến việc nhận thức và hành động của cá nhân trở nên “mù quáng” và sai lầm. Vì vậy quản lí và định hướng cảm xúc để trở thành động lực tích cực là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo hoạt động học tập và làm việc hiệu quả.

Ảnh 4: Học sinh tham gia trải nghiệm tự làm các khuôn mặt với những cảm xúc khác nhau

Kỹ năng giao tiếp

Kỹ năng giao tiếp đóng vai trò không thể thiếu trong sống hằng ngày. Trong mỗi tiết học, giáo viên cần quan tâm rèn luyện kỹ năng giao tiếp với những người xung quanh, bạn bè cùng lứa tuổi và người là giúp cho học sinh nhận ra tầm quan trọng của giao tiếp cũng như các mối quan hệ quanh mình, hiểu được ưu điểm của việc giao tiếp tốt, để trở thành những đứa trẻ thân thiện, luôn biết quan tâm, chia sẻ, lắng nghe, biết tự bảo vệ bản thân.

Kỹ năng giao tiếp với những người xung quanh tốt sẽ trang bị cho các em sự tự tin ban đầu, là cơ sở để phát triển trí tuệ cùng sự sáng tạo. Không những vậy, kỹ năng giao tiếp còn giúp các em biết ứng xử với những người xung quanh một cách tôn trọng, chân thành, tế nhị, thông minh; biết cách tự giải quyết mọi vướng mắc, khó khăn trong cuộc sống của chính mình từ đó, hình thành nhân cách cho bản thân.

Ảnh 5: Học sinh tự tin thuyết trình sản phẩm của nhóm trước lớp

Kỹ năng tự bảo vệ bản thân

Trong xã hội hiện nay, có thể thấy rằng những nguy hiểm có thể rình rập ở bất cứ nơi đâu. Do đó, kỹ năng tự bảo vệ bản thân và cách đối phó với những tình huống nguy hiểm như: Kĩ năng xử lí khi có đám cháy, kĩ năng khi tham gia giao thông, kĩ năng xử lí khi bị thương như chảy máu cam… thực sự cần thiết trong cuộc sống. Để các bài học hiệu quả, trong mỗi tiết học, các em học sinh được thực hành các tình huống tình huống và tìm ra giải pháp, đây là cách học sinh học nhanh và nhớ lâu hơn.

Ảnh 6: Học sinh tham gia kĩ năng đội mũ bảo hiểm an toàn

Ảnh 7: Học sinh tham gia xử lí các tình huống khi có cháy

Ảnh 8: Học sinh tham gia xử lí khi bị thương

Giáo dục kỹ năng sống giúp các em có cơ hội rèn luyện thói quen, biết cách đối diện và đương đầu, vượt qua những khó khăn, thử thách trong học tập cũng như trong mọi hoạt động khác, giúp các em rèn luyện, phát triển tính cách tự chủ, tự tin vào bản thân, có tinh thần trách nhiệm cao, có khả năng diễn đạt, thuyết phục, hình thành lối sống lành mạnh, phẩm chất đạo đức tốt, tương thân tương ái, biết chia sẻ, giúp đỡ người khác. Đó chính là những yếu tố quan trọng giúp mỗi người đạt được thành công trong đời. Rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ tiểu học là vô cùng cần thiết và đòi hỏi sự quan tâm đầy đủ, toàn diện. Việc giáo dục các kỹ năng sống cho học sinh đòi hỏi sự kết hợp nhịp nhàng, bền chặt giữa gia đình và nhà trường để tạo điều kiện cũng như cơ hội cho các em tự phát triển bản thân. Hãy tập cho học sinh từ những việc nhỏ nhặt nhất ngay từ bây giờ.

          Người viết: Kim Thị Tri - Giáo viên trường Tiểu học thị trấn Yên Định